„Olędrzy – osadnicy znad Wisły. Sąsiedzi bliscy i obcy” (red. Michał Targowski, Andrzej Pabian). Fundacja Ośrodek Inicjatyw Społecznych ANRO, Toruń 2016
Zachęcam dziś do zapoznania się z książką „Olędrzy – osadnicy znad Wisły. Sąsiedzi bliscy i obcy.”, stanowiącą zbiór studiów poświęconych olędrom – osadnikom. Jest to pokłosie konferencji o tym samym tytule, która miała miejsce 22. - 23. 09.2016 w Wielkiej i Małej Nieszawce pod Toruniem.
Chciałam przeczytać tę książkę ze względu na fakt, że pojawił się w niej rozdział autorstwa Michała P. Wiśniewskiego, znanego ze swoich działań na rzecz ratowania cmentarzy ewangelickich, twórcy „Lapidariów. Zapomnianych cmentarzy Pomorza i Kujaw.” Z racji swoich ogromnych doświadczeń M. Wiśniewski jest traktowany w środowisku cmentarników całej Polski jako autorytet. Artykuł przez niego napisany potwierdza trafność tego poglądu. M. Wiśniewski dokonuje w nim autorskiego podziału cmentarzy, uwzględniającego działań podejmowane wobec naziemnej ich części. Podział ten posłużył następnie do oszacowania liczby cmentarzy woj. kujawsko – pomorskiego i ich aktualnego stanu. Autor zaprezentował (opisał i opatrzył fotografiami) najciekawsze wytwory sztuki sepulkralnej, znajdujące się na omawianym terenie. Choć dotyczą dóbr lokalnych opisy zawierają interesująca wiedzę ogólną.
Jednak nie tylko dla tego artykułu polecam uwadze państwa tę pozycję. Znalazłam tam inne, wręcz pasjonujące, teksty. Niezwykle ciekawy wydał mi się rozdział autorstwa Anny Maślak, pracownika Muzeum Etnograficznego w Toruniu, opisujący wybrane zagadnienia architektury chłopskiej Doliny Dolnej Wisły. Ściśle z nim łączy się opowieść Aleksandry Paprot o Olęderskim Parku Etnograficznym w Wielkiej Nieszawce. Tu spotkacie elektryzującą informację: Park Etnograficzny objął również teren cmentarza!
Tematem omawianej pozycji są mennonici, bardzo szczególny odłam religijny. W związku z tym książka jest skarbnicą wiedzy nieomalże tajemnej. Zainteresowani mogą w „Olędrach – osadnikach znad Wisły” znaleźć nawet przepisy kulinarne z przełomu XVII i XVIII wieku. Obok bogatego i przystępnie pokazanego tła historycznego czy interesujących informacji o współczesności mennonitów, możemy znaleźć w omawianej pozycji np. artykuł o naturalnym reżimie hydrologicznym Wisły w dolnym jej odcinku i jego wpływie na historię tego regionu. Znajdziemy też artykuły z pogranicza socjologii, etnografii, religioznawstwa. Z pewnością każdy czytelnik znajdzie w tym szerokim ujęciu tematu coś dla siebie. A czytanie uprzyjemni duża ilość ilustracji.
Tekst: Hanna Szurczak