EnglishDeutsch strona główna cmentarze Ratując pamięć stan 1925 bukowiec wykaz cmentarzy bibliografia linki kontakt z autorem


Recenzja książki „Zabytkowe cmentarze ewangelickie północnej Wielkopolski”

Zabytkowe cmentarze ewangelickie północnej Wielkopolski

„Zabytkowe cmentarze ewangelickie północnej Wielkopolski” Agnieszka Rydzewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Poznań 2012

Książka, którą chciałabym polecić osobom prowadzącym działania ratunkowe na zabytkowych cmentarzach, powstała jako opracowanie badań wykonanych w ramach pracy doktorskiej „Analiza dendroflory na cmentarzach zabytkowych północnej Wielkopolski”. Autorka wyniki swoich badań opatrzyła wnioskami, które powinny być wiążące dla pracujących na wszystkich cmentarzach w Polsce. Jako specjalistka od dendroflory dotknęła bowiem w swojej pracy kwestii niezwykle istotnej czyli zieleni na terenie historycznych cmentarzy.

Lekturę zaczynamy oczywiście od krótkiego szkicu historycznego, po którym Rydzewska przedstawia niemieckie wytyczne, dotyczące zakładania cmentarzy, które cytuje za Effenbergerem (1926). Cmentarze ewangelickie zakładano według określonych reguł; traktowano te miejsca całościowo, jako dzieła sztuki. Czytając to, co napisał Effenberger, można odnieść wrażenie, że omawia on założenie ogrodu: mała architektura, aleje, ogrodzenie, preferowane gatunki... A wszystko to opatrzone schematami nasadzeń i planami założeń przestrzennych. Lektura tego rozdziału może być polecana jako materiał do przygotowanie planu prac ratunkowych.

Zapewne wszyscy, którzy zamierzają ratować cmentarze historyczne znają podstawy prawne ochrony tych miejsc. Polecam jednak zapoznanie się z rozdziałem dotyczącym tego tematu, albowiem zawiera on cenne wskazówki dotyczące ochrony zieleni. Rydzewska postuluje, aby środowiska konserwatorskie i urbaniści wraz z terenowymi samorządami wypracowały metodologię ochrony opuszczonych cmentarzy. Ochrona taka może zacząć się od zastosowania metody strefowania, jako tej, która pozwoli zachować to, co najcenniejsze, umożliwiając jednocześnie wykorzystanie części mniej cennych pod np. wznowienia pochówków.

Spojrzenie na cmentarz historyczny z punktu wiedzenia dendrologa jest dla osób prowadzących działania ratunkowe bardzo ważne. Pracując przy ratowaniu nagrobków zmagamy się z wszechobecną przyrodą i bardzo często zadajemy sobie pytanie o to, którędy przebiegają granice. A. Rydzewska wyznacza je zdecydowanie i precyzyjnie.

Część teoretyczną książki wzbogaca opis badanych przez autorkę 39 cmentarzy, opatrzony kolorowymi ilustracjami, pochodzącymi z maja 2012.

Tekst: Hanna Szurczak




Tomasz Szwagrzakkontakt