Seminarium „Opiekunowie (nie)pamięci - Wrocław”, edycja trzecia
Kolejna spotkanie „Opiekunów (nie)pamięci” miało miejsce 10.09.2023. Data powiązana była z obchodami Europejskich Dni Dziedzictwa i to troszkę pokrzyżowało szyki organizatorom, wbrew ich najlepszym intencjom. A byli nimi jak zwykle Dolnośląskie Laboratorium Kultury Ośrodka Kultury i Sztuki we Wrocławiu, w partnerstwie z Niemiecko-Polską Fundacją Ochrony Zabytków Kultury oraz Fundacją OP ENHEIM. Tradycyjnie uczestnicy spotkali się w pięknym zabytkowym miejscu, jakim jest barokowa kamienica Oppenheimów we Wrocławiu. Rolę gospodarzy pełnili, również tradycyjnie, Marek Sztark, Kierownik Dolnośląskiego Laboratorium Kultury Ośrodka Kultury i Sztuki we Wrocławiu oraz Karolina Jara, która reprezentowała Op Enheim i Niemiecko-Polską Fundację Ochrony Zabytków Kultury (DPS).
Spotkanie, zgodnie z wypracowanym na poprzednim seminarium schematem, składało się z części dyskusyjnej i wycieczki. Organizator sfinansował przewodnickie oprowadzanie po Cmentarzu Żydowskim przy ulicy Ślężnej we Wrocławiu. W części dyskusyjnej z prezentacją wystąpili Tomasz Żółkiewicz z fundacji „Natura Polska” i „Baltic Natura”, społeczniczka Małgorzata Dziekan ze wsi Zapusta w gminie Olszyna oraz Marek Grzelka, działacz społeczny z Nowej Soli. Prelegenci przedstawili aktualny stan swoich działań.
Tomasz Żółkiewicz, pełniący funkcję prezesa fundacji „Natura Polska” oraz „Baltic Polska” przedstawił projekt „Transgranicznym szlakiem nekropolii: historyczno - kulturowy obszar i jego przyszłe turystyczne wykorzystanie”. Projekt „Baltic Natura” obejmuje swoim zasięgiem Pomeranię, będzie realizowany na przełomie 2023/2024 i ma już akceptację. „Natura Polska” z identycznym projektem nawiązała, dzięki poprzedniemu seminarium, kontakt z niemieckimi wolontariuszami ze stowarzyszenia Landsmannschaft Schlesien Landesverband Sachsen - Schlesische Lausitz eV. Jej projekt obejmie po stronie polskiej powiaty jeleniogórski i żarski, zaś po niemieckiej Goerlitz i Bautzen. Projekt czeka na akceptację. Ma być realizowany z Funduszu Małych Projektów Polska – Saksonia 2021-2027. Jego celem jest wzmocnienie i intensyfikacja współpracy transgranicznej na rzecz wspólnej historii. Zamierza się go osiągnąć poprzez otoczenie opieką wybranych starych cmentarzy ewangelickich, ich uporządkowanie i inwentaryzację, a następnie utworzenie szlaku turystycznego, obejmującego te miejsca. Obok bezpośrednich prac na cmentarzach planowane jest popularyzowanie wiedzy o temacie, a także przygotowanie instrukcji – rekomendacji dla przyszłych opiekunów opuszczonych nekropolii.
Małgorzata Dziekan, będąca nową mieszkanką wsi Zapusta przyjechała na spotkanie poszukując kontaktów z osobami zajmującymi się ratowaniem starych cmentarzy, ponieważ zamieszkała w domu sąsiadującym z takim miejscem. Jej wystąpienie pokazywało stan aktualny, a powód prezentacji był jednoznaczny: pani Małgorzata prosiła o przestawienie kroków, które powinna podjąć, by zaopiekować się cmentarzem zgodnie z obowiązującym prawem.
Pan Marek Grzelka, opiekujący się od blisko roku cmentarzem ewangelickim we wsi Modrzyca, powiat Nowa Sól, przedstawił swoje działania i podzielenie się tym miało dla niego istotne znaczenie. Potrzebował nawiązania kontaktu z szerszym gronem cmentarników, ponieważ liczba wspierających go do tej pory wolontariuszy z miesiąca na miesiąc ulega zmniejszeniu. Tego typu sytuacje są znane wszystkim osobom zajmującym się ratowaniem pamięci i wystąpienie pana Marka przyjęto z dużym zrozumieniem. Jako początkujący w temacie opieki nad cmentarzami przyjechał do Wrocławia poszukując również wiedzy o podstawowych technikach renowacji zniszczonych nagrobków. Trafił w dobre miejsce, albowiem stałymi uczestnikami seminarium są Angelika Babula i Patryk Nolberczak, którzy u boku Szymona Modrzejewskiego i Dariusza Dembińskiego zdobyli ogromną wiedzę w tym temacie, którą chętnie się dzielą.
Po zapoznaniu się z prezentacjami wrócono do ustaleń z pierwszego spotkania i do projektu, którym było wypracowanie procedur ułatwiających nowym cmentarnikom podejmowanie działań ratunkowych. Obecność pani Małgorzaty była koronnym dowodem na to, że jest to priorytet. Ponownie rozpatrywano również problemy współpracy z instytucją Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, co jednakże nie prowadziło do żadnych ustaleń w związku z nieobecnością przedstawiciela tej instytucji. Ze smutkiem odnotowano również brak przedstawicieli niemieckich wolontariuszy. Wnioskować można, że zwątpili w znalezienie wsparcia dla swoich działań i w nawiązanie stałej współpracy. Miejmy nadzieję, że kolejne spotkanie, zaplanowane z dużym wyprzedzeniem, odbędzie się jednak z ich udziałem.
Poza wymienionymi prelegentami w spotkaniu udział wzięli członkowie Fundacji „Anna” z Gostkowa, przedstawicielka fundacji „Urban Memory” z Wrocławia, przedstawicielka stowarzyszenia TILIAE z Legnicy, przedstawiciel Grupy Inicjatywnej „Przywrócić pamięć nekropoliom” z Sycowa, oraz wrocławianie zainteresowani tematyką seminarium.
Wrzesień 2023
Tekst: Hanna Szurczak, zdjęcia: N.Ratajczyk
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
