EnglishDeutsch strona główna cmentarze Ratując pamięć stan 1925 bukowiec wykaz cmentarzy bibliografia linki kontakt z autorem

Nekla

gm. Nekla, powiat wrzesiński

W 1993 roku trafili do naszego domu goście z odległej Australii. Zostali tam skierowani z racji moich zainteresowań lokalną historią. Australijczycy szukali w okolicach Nekli śladów swoich przodków. Wizyta ta oraz postawione później pytanie: Jak wyglądają wzgórza cmentarne w waszej okolicy?, stały się impulsem do działania. Przyjazd gości z drugiego końca świata wskazywał na to, że były to miejsca dla nich bardzo ważne, za stan których musieliśmy się wstydzić.

Po wejściu Polski do Unii Europejskiej w maju 2004 roku w kościele czytany był list Episkopatu Polski z pytaniem: „Co my, katolicy, możemy wnieść do zjednoczonej Europy?”. Wtedy narodził się pomysł, który był pewnego rodzaju odpowiedzią na pytanie Episkopatu. Powinniśmy doprowadzić do takiej sytuacji, abyśmy nie musieli się wstydzić zarośniętych, zaśmieconych, starych cmentarzy ewangelickich, które po wnikliwych badaniach w archiwach okazały się cmentarzami olęderskimi. W słuszności takiej decyzji utwierdziła nas opinia ks. arcybiskupa Henryka Muszyńskiego, ordynariusza Archidiecezji Gnieźnieńskiej, odwiedzającego z biskupem pomocniczym Wojciechem Polakiem, dzisiaj Prymasem Polski, nekielską parafię. Ks. abp wsparł naszą inicjatywę uporządkowania cmentarzy ewangelickich. Biskup Polak powiedział wręcz: „Musicie to zrobić”. Mając takie wsparcie i autorytet arcybiskupa Muszyńskiego za sobą, odpowiedź burmistrza Mariana Balickiego, poproszonego o współpracę, była tylko formalnością. Uznaliśmy wspólnie, że najlepszą formą przygotowania działań będzie powołanie Społecznego Komitetu Renowacji Cmentarzy Olęderskich w gminie Nekla.

Komitet został powołany w sierpniu 2004 r. Prace objęły cmentarze w: Nekielce,  dwa w Nekli (Nekla i Targowogóreckie Olędry), dwa w Barczyźnie (Barczyzna i Mystkowskie Olędry), w  Zasutowie i dwa w Gierłatowie (Laski Olędry i Chłapowskie Olędry). Zwróciliśmy się do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków o pomoc merytoryczną w przeprowadzeniu akcji. Wskazówki pracownika urzędu konserwatorskiego bardzo pomogły w poprawnym zrealizowaniu zadania, zgodnym z oczekiwaniami konserwatora. Największą trudność sprawiło oczyszczenie terenu cmentarzy, polegające na wycięciu zdziczałej roślinności. Prace rozpoczęte skromnymi siłami pracowników Zakładu Gospodarki Komunalnej nie przynosiły zadowalających efektów. Dopiero wsparcie inicjatywy przez Starostę Wrzesińskiego, który przysłał do pomocy ekipę pracowników z Powiatowego Zarządu Dróg nadało właściwe tempo pracom. Wycięcie samosiejek i odrostów na siedmiu, spośród ośmiu cmentarzy w gminie Nekla, dało początek przywracaniu normalnego wyglądu cmentarzom.

Na uwagę i podziękowania zasługuje postawa Nadleśnictwa w Czerniejewie. Nadleśnictwo zobowiązało się do uporządkowania i stałej opieki nad cmentarzem ewangelickim w Nekli, leżącym na jego terenie. Z danego słowa nasi partnerzy wywiązują się ze wzorowym skutkiem do dnia dzisiejszego. Ósmy z cmentarzy, w Gierłatowie, dawniej Chłapowskie Olędry, otoczony polami uprawnymi, bez drogi dojazdowej, pozostawiony został bez naszej ingerencji z rozmysłem, jako naturalny element ekosystemu i ostoja zwierzyny polnej, mającej tam swoje gniazda. Z drugiej strony chcieliśmy pokazać jak wyglądały cmentarze przed rozpoczęciem rewitalizacji. Tylko ustawiony krzyż na skraju cmentarza i tablica informacyjna przy drodze wskazują, że jest to dawny cmentarz.

Należało zdobyć również środki finansowe na pokrycie kosztów, związanych z zakupem drewna dębowego na krzyże cmentarne, wykonanie odlewów figur Chrystusa oraz pokrycie innych kosztów, np. zakupu środków chemicznych powstrzymujących odrosty korzeniowe roślin na cmentarzach. W tym celu zorganizowany został karnawałowy Bal 600-lecia Nekli, z którego dochód w wysokości 5077 zł. przeznaczony został na w/w cele. Wspomogły go również fundusze zgromadzone w ramach zbiórki publicznej wśród mieszkańców Nekielki. Zakup drewna dębowego wspomogło również finansowo Starostwo Powiatowe we Wrześni. Z nastaniem wiosny ruszyły prace porządkowo-pielęgnacyjne z udziałem mieszkańców Nekielki, Rady Duszpasterskiej przy parafii św. Andrzeja w Nekli, ministrantów, młodzieży szkolnej i miejscowych rzemieślników. Zakład kamieniarski podniósł, odnowił i ponownie ustawił przewrócone nagrobki. Murarz zrekonstruował betonowe otoczenie kwatery grobowej pastora Gessnera, luterańskiego proboszcza parafii w Nekielce. Mechanik samochodowy z rodziną naprawił i odnowił metalowe ogrodzenie kwatery grobowej rodziny Gustawa Semmlera. W siedem lat później gruntowną konserwację tego ogrodzenia przeprowadził zakład kowalski z Nekli.

Na uwagę zasługuje postawa właścicieli czterech zakładów stolarskich w Nekli, które z przetartego w czynie społecznym drewna dębowego w tartaku w Nekielce nieodpłatnie zbudowały 8 krzyży cmentarnych czterometrowej wysokości. Hurtownia stali ofiarowała materiały stalowe na wykonanie podstaw do krzyży. Spawaniem tych podstaw zajął się jeden z miejscowych ślusarzy. Zakład betoniarski ufundował beton. Inni rzemieślnicy z branży zabetonowali podstawy na 8 cmentarzach. Z kolei pracownicy zakładu robót wielobranżowych zainstalowali krzyże na cmentarzach, po ich poświęceniu na uroczystości jubileuszowej przez abp Muszyńskiego. Zdumiewające i godne podziwu było zaangażowanie się w te prace na zasadach wolontariatu, co świadczy o otwartości naszych mieszkańców na ideę porządkowania cmentarzy braci ewangelików. Całe społeczeństwo zdało egzamin w tej niełatwej chwili.

Duże zainteresowanie historią olędrów i przyjazdy potomków sprawiły, że po 7 latach, w 2012 roku postanowiliśmy odnowić zainteresowanie tematyką olęderską. W ramach projektu „Olęderskim szlakiem. Przeszłość dla przyszłości” oznakowany został w terenie turystyczny szlak rowerowy „Śladami osadnictwa olęderskiego w Gminie Nekla”, wytyczony na mapie w 2005 roku. Piętnaście przejrzystych, dużych tablic informacyjnych, ustawionych przy atrakcjach turystycznych szlaku informuje turystów o historii osadnictwa olęderskiego i historii miejsca, w którym ustawiono tablice. Pełnią one funkcję edukacyjną. Zorganizowaliśmy wycieczkę do świątyni w Klępsku k/Sulechowa, skąd w 1838 r. wyjechała do Australii pierwsza grupa staroluteran z pastorem Kavelem. Powstała wystawa historyczna autorstwa Witolda Przewoźnego „Nekielskie Olędry. W kręgu pracy, wiary i nadziei”, zaprezentowana w kościele ewangelickim w Nekielce, a także wystawa fotograficzna Waldemara Odrobnego „Bliskie sąsiedztwo”, eksponowana w hotelu Barczyzna. Ze względu na jej walory uniwersalne pierwszą z wystaw wypożyczamy zainteresowanym placówkom i instytucjom kultury, chcącym zaprezentować swoim mieszkańcom historię osadnictwa olęderskiego. Ukazuje ona tę historię od sprowadzenia na Żuławy holenderskich mennonitów, przez osadnictwo w rejonach nadnoteckich, ziemi nowotomyskiej, Puszczy Pyzdrskiej, po osadnictwo w okolicach Nekli, a także emigrację do Australii i powroty potomków na ziemię przodków. 25 sierpnia 2012 r. odbył się I rajd rowerowy śladami osadnictwa olęderskiego, popularyzujący wśród społeczeństwa historię olędrów, atrakcje turystyczne szlaku oraz zachęcający do wspólnego, aktywnego spędzania wolnego czasu. Cieszy się on coraz większą popularnością, na co wskazuje rosnąca liczba uczestników (http://plus-timing.pl/zgloszenia/olenderski_rajd_rowerowy-2015/lista_startowa.php), również z innych regionów Wielkopolski. W dniu 28 sierpnia 2016 odbędzie się jego piąta edycja: http://nekla.eu/wydarzenie-583-5_rajd_rowerowy_sladami_osadnictwa.html

W trosce o rozwój fizyczny młodego pokolenia oraz popularyzację historii lokalnej w 2015 r. w ramach projektu „Latający Olęder” stowarzyszenie biegaczy Active Nekla zainicjowało i zorganizowało przy współpracy z Nekielskim Stowarzyszeniem Kulturalnym oraz Nekielskim Ośrodkiem Kultury biegi dla dzieci i młodzieży pod nazwą „Olęderska mila” http://www.nekla.eu/wydarzenie-524-olederska_mila_biegi.html. Odbyły się dwie edycje: jesienna 2015 i wiosenna 2016. Cieszyły się one dużym zainteresowaniem i były wielką uciechą dla najmłodszych.

Tekst: Jerzy Osypiuk



Nekla – porządki 2005

Nekla – porządki 2005 Nekla – porządki 2005
Nekla – porządki 2005

Kościół i cmentarz - Nekielka 2005

Kościół i cmentarz - Nekielka 2005 Kościół i cmentarz - Nekielka 2005
Kościół i cmentarz - Nekielka 2005

Siedleczek 2005

Siedleczek 2005

I Rajd Rowerowy

I Rajd Rowerowy I Rajd Rowerowy

Tomasz Szwagrzakkontakt